توانبخشی آتاکسی

تعریف آتاکسی: 

آتاکسی عبارت است از مشکل در کیفیت حرکت که خصوصا در فعالیت های نیازمند تعادل به صورت بی تعادلی و عدم ثبات بروز می کند.

انواع آتاکسی :

آتاکسی ها انواع مختلفی دارند. که شامل انواع ژنتیکی یا ناشی از بیماری و یا ناشی از ضربه است.آتاکسی های ناشی از آسیب مستقیم مغز خود به چند دسته تقسیم می شوند. آتاکسی وستیبولار، آتاکسی مخچه ای ، آتاکسی میکس.

در این مقاله به توانبخشی آتاکسی مخچه ای ناشی از آسیب به مخچه در اثر ضربه یا سایر عوامل پرداخته می شود. آسیب مخچه همراه با مشکلات گوناگونی است. که شایع ترین آنها مشکل در تعادل و یادگیری پروسه حرکات و نیز مشکلات شناختی (آینده نگری و پیش بینی مشکلات آینده) است. این مشکلات با توجه به ناحیه آسیب دیده از مخجه بروز می کند.

در این مقاله به بررسی مشکل تعادلی و کیفیت حرکات در این مراجعان پرداخته می شود. رویکرد غالب این مقاله بر مبنای اصول کنترل حرکتی جدید موسوم به موتور کنترل است .

نکته میزان پیشرفت برنامه توانبخشی فرد بستگی مستقیم با میزان آسیب و ناحبه آسیب در مخچه دارد.

مراحل آموزش حرکتی: 

تجربه ناموفق:

تاثیر اندکی در یادگیری حرکت داشته و تنها به پی بردن به مشکلات کمک می کند.

تجربه موفق :

در جریان تجربه موفق “شمای” (مدل یا طرح واره حرکت)از  حرکت در فرد شکل می گیرد که نیازمند اصلاح است.

مهارت : 

اگر شمای حرکت در اثر تکرار در موقعیت ها و زمان های مختلف کامل گردد و فرد در اجرای حرکت توانمد تر است.

اجرای اتوماتیک:

در اجرای اتوماتیک تفاوت با مهارت در میزان توجه صرف شده است. در اجرای با مهارت فرد توجه زیادی را صرف اینکار می کند ولی در اجرای اتوماتیک فرد توجه ضمنی بر فرآیند دارد و همزمان می تواند به کار دیگری نیز بپردازد.

در تمام تمرین های داده شده به فرد تاکید بر اجرا در خانه در موقعیت های مختلف الزامی است.

روند شروع تمرینات تمرینات کنترل حرکتی برای بهبود حرکت:

در وضعیت پرون:

ساده ترین کار سینه خیز رفتن است. گرچه سینه خیز رفتن به ظاهر ارتباطی به مشکلات تعادلی ندارد. اما ویژگی هایی هم چون راستای گردن حین سینه خیز و الگوی حرکت اندام ها مشابه و پایه ای برای سایر مراحل است. فعالیت بعدی پرون اکستنشن یا به زبان ساده بلند کردن دست ها و پا ها در حالت کشیده است. سایر تمرینات در این وضعیت مثل گرفتن دسته وسایل و یا حرکت از این حالت به سایر وضعیت ها الزامی و پایه ای برای مراحل آتی است.

در وضعیت سوپاین: 

در این وضعیت حرکت دادن اندام های تحتانی و فوقانی و تلاش برای ضربه زدن به وسایلی همانند توپ های درمانی و حرکت از وضعیت سوپاین به وضعیت پرون و نشسته.

وضعیت نشسته:

قبل از اینکه فرد آماده وضعیت نشسته گردد مهم است که از ثبات تنه کافی برخوردار باشد. زیرا استفاده از وضعیت اشتباه در حین نشستن باعث یادگیری وضعیت اشتباه در اثر تکرار شده و بعدها اصلاح آن بشیار دشوار خواهد بود. در وضعیت نشسته نیز فعالیت های مختلف ذکر شده ازجمله گرفتن و انداختم توپ های درمانی انجام گیرد.

 وضعیت چهار دست و پا : ……

سایر وضعیت ها نیز همانند مراحل قبل با فعالیت های مختلف تمرین گردد. تا کیفیت حرکت به میزان مورد نیاز برای مرحله بعد پیشرفت کند تا زمانی که فرد در بیش از 50 درصد وابسته به مراقبان است انجام فعالیت، کمتر مفید است. هرچه فعالیت و وضعیت انتخاب شده مناسب فرد باشد بهبودی بیشتری حاصل می گردد. از سوی دیگر انجام فعالت های تکراری که فرد در  آنها مهارت دارد  کمک چندانی به فرد نخواهد کرد و بهترین فعالیت ها و وضعیت ها، وضعیتی و فعالیتی است که فرد با چالش می تواند آنرا کامل کند. کامل کردن جزئ اساسی فعالت برای یادگیری و چالش انگیز بودن فعالیت نیز پیشروی درمان را حاصل می آورد.

در پایان باید انتظارات ما متناسب با میزان آسیب و بخصوص توانایی یادگیری حرکتی فرد باشد. زیرا آسیب مخچه که مرکز یادگیری حرکتی و کیفیت حرکتی است. می تواند تمام قابلیت یادگیری فرد در حوزه حرکت را تباه سازد.

بروز رسانی در تاریخ 19-2-1399